Traditiegetrouw vond in de St. Pauluskerk de Eucharistieviering ter herdenking van de gevallenen plaats. Na de kerkdienst vertrok de stille tocht naar het oorlogsmonument op het von Clermontplein, waar een cordon van de vrijwillige brandweer Vaals met brandende fakkels aanwezig was. Een sectie van Schutterij St. Paulus gaf een vuursalvo af gevolgd door de Taptoe, gespeeld door Roland Roijen en twee minuten stilte.
Terwijl scholieren bloemen bij de plaquette en het oorlogsmonument neerlegden las Roderique Kohnen de namen van de oorlogsslachtoffers voor die vermeld staan op de herdenkingsplaquette. Aansluitend volgde de kranslegging door de Gemeente Vaals, de Protestantse gemeenschap Maas-Heuvelland en Stichting 40-45 en Kinderen van Verzetsstrijders. De leerlingen van basisschool de Kleine Wereld en de Robbedoes hebben samen een gedicht voorgelezen.
Nadat burgemeester Harry Leunessen het woord tot de aanwezigen had gericht, werd de herdenking afgesloten met het Wilhelmus en het Limburgs volkslied. Lees hieronder de toespraak van Burgemeester Harry Leunessen of bekijk de video.
Toespraak
Bij de Dodenherdenking op 4 mei herdenken we alle Nederlanders die zijn gesneuveld of vermoord tijdens de Tweede Wereldoorlog, in andere oorlogssituaties, of bij vredesoperaties wereldwijd.
Tot de slachtoffers van de oorlog behoren evenwel niet alleen zij die tijdens de oorlog het leven lieten, maar ook zij die het verlies van hun geliefden en de herinneringen aan de verschrikkingen van de oorlog, voor de rest van hun leven moeten dragen.
In het verhaal van Maricus van de Wetering komen dat verlies en die herinneringen bij elkaar. Maricus, die als mijnwerker werkzaam was bij de staatsmijn Hendrik in Brunssum, bezorgde heimelijk de Vonk, een verzetskrant. Hij werd op 30 mei 1942 door de Sicherheitsdienst in Schaesberg gearresteerd, voor verhoor naar het politiebureau in Heerlen gebracht en een dag later naar de gevangenis in Maastricht. Op 19 juni van dat jaar volgde het transport naar Amersfoort en van daaruit op 16 oktober naar het concentratiekamp Neuengamme.
Neuengamme ligt vlakbij Hamburg en zou een onbekend dorp zijn gebleven, ware het niet dat het concentratiekamp tijdens de Tweede Wereldoorlog een oord van verschrikking was. Het kamp was ingericht om gevangenen in de steenfabriek van de SS uit te buiten. Om hun weerstand te breken werden de gevangenen door de SS vernederd en afgebeuld. De omstandigheden waren abominabel. Vanwege de slechte voeding takelde eenieder, die zich niet op een andere wijze van betere voeding kon voorzien, in korte tijd af tot een verzwakte en apathische gevangene. Voor het geringste vergrijp werden zware straffen uitgedeeld. De gevangenen die ernstig ziek waren werden door de SS apart genomen en gedood met een injectie in het hart.
Van de 106.000 gevangenen die door de Nazi’s naar Neuengamme werden gevoerd, zijn er meer dan 55.000 omgekomen. Het kamp is relatief onbekend, maar bij overlevenden en nabestaanden roept de naam Neuengamme herinneringen op aan dood, vernedering en diepe ellende.
Op 20 december 1942 is Maricus van de Wetering in Neuengamme overleden. En zoals bij zovelen werd ook bij Maricus ‘hartfalen’ als doodsoorzaak geregistreerd.
Al geruime tijd ben ik bevriend met één van de zonen van Maricus, Theo. En hij is hier vanavond aanwezig. Twee jaar geleden heb ik de Gedenkstätte Neuengamme samen met hem bezocht. We stonden daar samen in een grote ruimte met rode muren. Aan de muren hingen grote witte banners, met daarop duizenden namen van slachtoffers, waaronder ook de naam van Maricus van de Wetering. Theo had de naam van zijn vader snel gevonden en hij vertelde mij dat hij zich op deze plek met hem verbonden wist. Ik stond daar met natte ogen.
Ik heb Theo nog gevraagd wat het verlies van zijn vader voor hem heeft betekent. En hij zei: “Veel, heel veel, tot op de dag van vandaag. Want ik heb niet alleen mijn vader verloren maar met het wegvallen van vader als kostwinnaar ook een hoop kansen. Maar ik voel geen wrok, ook geen wrok tegen Duitsers. Want de oorlog heeft mij geleerd dat mensen in tijden van oorlog tot alles in staat zijn. En dat geldt niet alleen voor de Duitsers van toen, maar op tal van plekken in de wereld ook voor de mensen van nu!
Dat antwoord heeft voor dit moment betekenis. Want 4 mei is niet alleen de dag waarop we onze oorlogsslachtoffers herdenken, maar ook een dag om stil te staan bij de verschrikkingen die ons ervan zouden moeten weerhouden om ooit nog oorlog te voeren.
Morgen vieren we de vrijheid. Vandaag herdenken wij allen die voor die vrijheid zijn gevallen.
Harry Leunessen
