---

In Vaals is het leven goed

"In 2011 ontving de gemeente Vaals het keurmerk Cittaslow. Dat betekent dus dat wij in 2021 vieren dat wij onszelf 10 jaar Cittaslow mogen noemen. Met ‘wij’ bedoel ik ook echt wij. Want u als inwoner, maar ook u als bezoeker, u maakt de gemeente Vaals Cittaslow.
We grijpen dit feestelijk feit aan om Cittaslow nog eens extra op de kaart te zetten. Letterlijk. Want we merken dat nog niet iedereen weet wat Cittaslow precies betekent. Daarom willen we met deze wandelkaart zoveel mogelijk mensen het Cittaslow gevoel laten ervaren. Maak al wandelend kennis met Cittaslow in ons prachtige landschap, ons doen en laten, ons dialect, onze cultuurhistorie en bij onze Cittaslow ambassadeurs.

U zult het ongetwijfeld merken: ik loop over van enthousiasme! Dus trek de wandelschoenen aan en ontdek Cittaslow Vaals!"

Burgemeester Harry Leunessen

---

Cittaslow – wat is dat eigenlijk?

Cittaslow betekent letterlijk ‘langzame stad’ en is een internationaal keurmerk voor gemeenten met minder dan 50.000 inwoners. Het keurmerk komt oorspronkelijk uit Italië en is een bewijs van kwaliteit voor de manier waarop gemeenten omgaan met hun leefomgeving, landschap, streekproducten, gastvrijheid, milieu, infrastructuur, cultuurhistorie en behoud van identiteit.
Dat is een hele mond vol. Op deze kaart vertellen we wat dat allemaal precies betekent. De internationale lijfspreuk is: ‘Cittaslow, international network of cities where living is good.’ Dus als we het kort samenvatten kunnen we zeggen: een Cittaslow gemeente is een plek waar het leven goed is!

Leuk om kennis te maken!

Zuid-Limburg staat bekend om het bourgondische leven. Onze Cittaslow ambassadeurs heten u dan ook van harte welkom en laten u graag zien welke producten ze maken en welke diensten ze aanbieden. U komt ze vanzelf tegen als u een van de Cittaslow routes op de achterkant van deze kaart wandelt. Hier leest u ook meer informatie over onze ambassadeurs. En heeft u honger gekregen van het wandelen? Kijk dan eens op www.thuisuiteteninvaals.nl en bestel lokaal!

Aandacht voor de geschiedenis

Cittaslow zijn betekent dat er aandacht is voor de lokale geschiedenis. Het straatbeeld van Vaals wordt vooral bepaald door de historische gebouwen. Vaals heeft daarom de status ‘beschermd dorpsgezicht’. Ook in het buitengebied van de gemeente Vaals hebben buurtschappen als Cottessen, Camerig, Mamelis en Raren die status. Dat betekent dat het behoud of herstel van gebouwen in deze gebieden aan strenge voorschriften moet voldoen om zo het beeldbepalende karakter te bewaren.
Meer dan 160 rijksmonumenten, meestal in de typische en voor Nederland unieke Akens-Luikse barokstijl, laten de rijke geschiedenis van Vaals zien. Vaals had in het verleden een grote lakenindustrie, onder andere dankzij Johann Arnold von Clermont. In het centrum van Vaals komt u nog veel gebouwen uit die tijd tegen. Ook zijn er moderne verwijzingen naar die tijd. Zo vindt u naast kunst- en cultuurcentrum De Kopermolen de Clermont Garten, op het Koningin Julianaplein een markttapijt met fonteinenveld en op het binnenplein van het gemeentehuis het Färberbecken (verfbekken). Het gemeentehuis was vroeger trouwens een lakenfabriek en het woonhuis van Von Clermont.

Aandacht voor elkaar

Aandacht en respect voor elkaar hebben, dat is Cittaslow pur sang. In de gemeente Vaals bestaan veel initiatieven om wonen, leven en werken in Vaals te verbeteren door elkaar te ondersteunen. Initiatieven die vooral bestaan door de inzet van onze eigen inwoners. Voorbeelden hiervan zijn eetgroepen zoals Samen Koken, Samen Eten en Meet & Eat, maar ook creatieve groepen zoals teken-, schilderen naaigroepen. Voorop staan samenzijn, taalontwikkeling en vooral het vergroten van het aantal sociale contacten waaruit misschien wel vriendschappen ontstaan. De gemeente Vaals is ook aangesloten bij WeHelpen, een platform dat inwoners met hulpvragen en inwoners die hulp aanbieden met elkaar in contact brengt.

We vinden het belangrijk dat onze inwoners in beweging blijven. Niet alleen lichamelijk, maar ook sociaal en maatschappelijk. In beweging komen en blijven is goed voor de gezondheid en helpt tegen eenzaamheid.

In De Soos Lemiers, De Soos Vaals, de Huiskamer Vijlen, de Huiskamer D’r Mitter en het Huiskamerproject van Sevagram kunnen inwoners elkaar ontmoeten. Maar Vaals komt ook in beweging door allerlei beweegactiviteiten die door de gemeente zijn opgepakt na wensen en vragen vanuit inwoners en organisaties. Voorbeelden daarvan zijn Gymkids, de Sport Mix Club, de Chronisch Vitaal-groepen, Vitaal 50+ en andere activiteiten die in de Beweegwijzer te vinden zijn. Zie ook www.vaals.nl/vaalsbeweegt.

Een initiatief waarbij verschillende kenmerken van Cittaslow bij elkaar komen is de Ruilwinkel. Hier kunnen spullen ingeleverd worden in ruil voor punten, waarna die punten weer ingeruild kunnen worden voor spullen uit de Ruilwinkel. In eerste instantie is de Ruilwinkel bedoeld voor ontmoeting en armoedebestrijding, maar tegelijkertijd zorgt de winkel ervoor dat spullen opnieuw gebruikt worden. Daarnaast draagt de Ruilwinkel bij aan het (weer) meedoen in de samenleving, omdat inwoners in de winkel de mogelijkheid krijgen om sociaal en maatschappelijk actief te worden, sociale vaardigheden (verder) te ontwikkelen en werkervaring op te doen. Niet voor niets heeft de Ruilwinkel in 2019 de internationale Cittaslow Best Practice Award in de categorie sociale cohesie gewonnen!

Vaals Verbind(t)

Een nieuw voorbeeld van een initiatief waarbij aandacht voor elkaar centraal staat is de Stichting Vaals Verbind(t). Vaals Verbind(t) is ontstaan uit de ontwikkeling van een nieuwe toekomstvisie voor de gemeente Vaals en bestaat uit een groep betrokken inwoners, de zogenaamde ‘frisdenkers’. Deze frisdenkers zetten zich in om de gemeenschappen die er binnen de gemeente zijn met elkaar te verbinden. Dat doen ze met creatieve en leuke ideeën. Wilt u ook meewerken aan de toekomst van Vaals? Meld u dan bij Stichting Vaals Verbind(t) via stichtingvaalsverbindt@gmail.com.

‘Sjtols’ op wie we zijn

Vaals is een stukje buitenland in Nederland, zelfs binnen Limburg. We spreken een ander soort dialect (Ripuarisch) dan de meeste andere Limburgers en zelfs binnen de gemeentegrenzen zijn er verschillen in het dialect. Enkele jaren geleden werd het dialectboek Os Moddersjproach uitgegeven, geschreven door Guus Erven, Jo en Christel Kern, Hans Geerkens en Peter Klein, zodat iedereen weet ‘wie zeej i Viele kalle’ en ‘wie zeej i Lemieësj èn i Vols moele’. Door deze inwoners, de drie Heemkundeverenigingen die de gemeente Vaals rijk is en de (groot)ouders die met hun kinderen dialect spreken, wordt dit bijzondere stukje identiteit behouden.

Genieten van de natuur

Inwoners en bezoekers genieten op verschillende manieren van ons heuvelachtige vijfsterrenlandschap. Bijvoorbeeld door er te wandelen, fi etsen, hardlopen of om paard te rijden. Of ze genieten gewoon van het uitzicht op het terras van een van de vele horecazaken in onze prachtige gemeente. Maar niet alleen mensen genieten van onze natuur. De natuur is ook het leefgebied van talloze diersoorten. En dat willen we koesteren. Zo hebben de vroedmeesterpad (ook bekend als ’t Klükske), de ransuil, de wilde kat en dassenfamilies hier hun thuis, net als ‘het aapje van het zuiden’, de beschermde hazelmuis. De rust en veelzijdigheid die ons mooie landschap biedt is kenmerkend voor Cittaslow.

Bezig met de toekomst

Cittaslow staat ook symbool voor duurzaamheid en milieubewustzijn. De gemeente Vaals maakt gebruik van verschillende elektrische voertuigen en verspreid over de hele gemeente zijn er oplaadpunten voor elektrische fietsen en auto's. Samen met andere organisaties worden mogelijkheden geboden om milieuvriendelijker en -bewuster te leven: GFT-containers en PMD-zakken worden elke twee weken gratis opgehaald, oud papier wordt door lokale verenigingen of door Reinigingsdiensten Rd4 opgehaald en glaswerk kan in de (ondergrondse) glascontainers gegooid worden. Elke twee maanden haalt Rd4 gratis de BEST-tas op waarmee inwoners oude boeken, elektrische apparaten, speelgoed en textiel kunnen aanbieden zodat deze gerecycled kunnen worden.
Vragen over duurzame energie kunnen bij het energieloket www.nieuweenergieinlimburg.nl gesteld worden en een energiecoach kan u voor een klein bedrag tips geven over hoe u uw huis kunt verduurzamen. U kunt contact opnemen met een energiecoach via energiecoach@cnme.nl.

We nemen als gemeente ondertussen actief deel aan nationale initiatieven op het gebied van duurzaamheid en milieubewustzijn. Denk daarbij aan de Landelijke Opschoondag en World Cleanup Day, waarbij inwoners en verenigingen worden opgeroepen om vooral mee te doen. En het hele jaar door kunt u als ZAPper (Zwerf-Afval-Pakker) aan de slag, waarbij u tijdens wandelingen of ommetjes zwerfafval helpt opruimen. Wilt u meewerken aan een schonere omgeving? Meld u dan via het e-mailadres info@vaals.nl.

Om onze inwoners bewust te maken van wateroverlast, droogte en hittestress voert de regio Maastricht en Heuvelland actief campagne onder de naam Waterklaar. We roepen inwoners op om de regenpijp af te koppelen van het riool en om steen te vervangen door groen. Kijk wat u kunt doen op www.waterklaar.nl.

De gemeente Vaals verhuurt ook moestuinen, zodat u zelf voedsel kunt verbouwen. Door zelf voedsel te verbouwen verkorten we de voedselketen, waarmee ook het gebruik van bestrijdingsmiddelen en de uitstoot van uitlaatgassen van voedseltransport vermindert. Heeft u interesse in het huren van een moestuin? Neem dan contact op via info@vaals.nl.

Smaken uit eigen streek

Vaals is trots op de ondernemers en bedrijven die in de gemeente gevestigd zijn. Zij zorgen voor korte voedselketens, werkgelegenheid én zij bevorderen de sociale samenhang. Vaals prijst zich gelukkig met de buurtwinkels, delicatesse-winkels en boerenbedrijven die lokale en regionale producten  aanbieden. Koop zeker ook lokaal om de smaken uit de eigen streek te proeven.

Samen op weg

Op het gebied van infrastructuur kijkt Cittaslow vooral naar veiligheid. Er ligt bijvoorbeeld een fietsstraat naast de Brede School in Vaals en ook maakt de gemeente Vaals deel uit van het fietsknooppuntennetwerk van Visit Zuid-Limburg. Bij het gebruik van de wegen in onze gemeente houden we vooral rekening mét elkaar. De snelheid op verschillende wegen in de gemeente Vaals is aangepast om de veiligheid op de weg te vergroten. Waar in het verleden buiten de bebouwde kom 80 km/u mocht worden gereden, geldt nu op veel wegen een maximale snelheid van 60km/u (bijvoorbeeld op de Randweg, Epenerbaan, Eschberg en de weg van Vaalsbroek naar Vijlen). Hoe veilig we onze wegen ook inrichten, alles staat en valt met de gebruiker. We willen u dan ook op het hart drukken om de wegen mét elkaar te gebruiken.

Goede voorbeelden in de schijnwerpers

Elk jaar strijden Cittaslow gemeenten over de hele wereld met hun beste projecten voor de Cittaslow Best Practice Awards in categorieën als milieu- en energiebeleid, infrastructuur, landbouw, toerisme en ambacht. De gemeente Vaals heeft in 2020 met het inwonersinitiatief Klimaatdenktank Vaals de prijs in de categorie milieu- en energiebeleid gewonnen. Het was de derde keer dat de gemeente Vaals een Cittaslow Award voor Best Practices in de wacht sleepte. In 2015 won het project 'intern servicebureau' de prijs in de categorie gastvrijheid, bewustzijn en training. In 2019 werd het concept van de Ruilwinkel als Best Practice uitgeroepen binnen de categorie sociale cohesie. Een mooie beloning voor mooie initiatieven!

Hoe ziet Cittaslow er eigenlijk uit?

Deze vraag stelden we begin 2021 aan onze inwoners. De winnende inzending - die u hieronder ziet - van Rainer Kersten uit Lemiers vangt veel onderdelen van Cittaslow in één beeld: natuur, rust, stilte, landschap én duurzaamheid.

Wereldwij(d)s

Cittaslow is echt een wereldwijd netwerk, want de Cittaslow gemeenten liggen verspreid over de hele wereld. Van Australië tot Spanje en van Zuid-Korea tot Vaals! En het netwerk blijft groeien...

Wereldwijd
30 landen en territoriale gebieden
276 gemeenten
20 landelijke/regionale netwerken

In Nederland
10 gemeenten

In Limburg
5 gemeenten
3 in het Heuvelland

Vraag, klacht of melding?

• Facebook
• Twitter
• Bel: 043-3068568
• Stuur ons een mail